Het pad naar de overwinning van Sandra Stöckli

Sandra Stöckli, met je handbike haal je tot 90 kilometer per uur. Heb je überhaupt nog oog voor de omgeving waar je traint?

Voor ons als rolstoelgebruikers is een handbike niets anders dan een racefiets. Ik kan alle routes rijden die wielrenners ook rijden. Daarbij ben ik niet gebonden aan een sportfaciliteit zoals een 400 meterbaan. De wereld ligt aan mijn voeten! Zo ben ik bijvoorbeeld al in Oman geweest. Maar de trainingen zijn soms heel zwaar. De Albulapas trotseren of 100 kilometer afleggen in de vrieskou in Ticino, dat is geen pretje. Maar de prachtige dingen die ik onderweg tegenkom, zoals bonte gentianen of een fluitende marmot, maken veel goed. En zo is een trainingsrit ook gewoon een mooie fietstocht waar ik echt van geniet.  

Je bent dus niet gebonden aan een sportlocatie, maar aan een sporttoestel, je handbike. 

Klopt, het is een high-techapparaat. Eigenlijk zijn het twee apparaten. Ik heb twee handbikes die beide top zijn. En ze zijn 100% identiek. Echt waar, als ik er geblinddoekt op zou plaatsnemen, zou ik niet weten of ik op de blauwe of de rode zit. Het is wel heel belangrijk om het juiste materiaal te gebruiken, afhankelijk van het parcours. Bijvoorbeeld, tijdens een wereldbekerwedstrijd in België, waar het vlak maar winderig is, gebruik ik ander materiaal dan bij een bergtijdrit in Duitsland. En als we aan de Belgische kust racen, kan ik geen wielen met hoge velgen gebruiken omdat de zijwind me anders van de weg zou drukken. Voor een race op de Fuji Speedway tijdens de Paralympics van 2021 in Tokio werden zelfs twee fietsen voor mij gemaakt, een regenfiets en een zonfiets. Bij regen kan het circuit immers erg glad worden. In tussentijd blijven we werken aan de verdere ontwikkeling van de fietsen. Ik ben erg afhankelijk van mijn team en mijn experts. Dat komt omdat ik zelf geen aerodynamicaspecialist of fietsenmaker ben. Ik ben simpelweg een sportvrouw met ideeën die ik graag uitgevoerd zie. Mijn experts worden dan ingeschakeld om die ideeën te testen en te verbeteren. Hier komen verschillende werelden samen. En dat is cruciaal. Want wat heb ik aan een aerodynamisch ideale positie op de fiets als ik er rugpijn van krijg?  

Hoe komt een sponsor als V-ZUG dan in beeld?  

Financiële steun is belangrijk. Zo hebben we voor de Paralympics in Parijs van 2024 en de wereldkampioenschappen in Zürich van 2024 tal van ideeën over de mogelijke optimalisatie van mijn materiaal. Ik zou hiermee een paar watt op mijn vermogen kunnen besparen en dus nog sneller zijn. Maar het uitvoeren van deze ideeën brengt kosten met zich mee. Vandaar dat ik afhankelijk ben van sponsors. De financiële last is sowieso enorm. Zonder mijn langdurige sponsor V-ZUG zou ik niet kunnen deelnemen aan mijn sport op het huidige niveau. Als je als handbiker naast je sport deeltijds moet werken, is het een illusie om het ooit tot de Paralympics te schoppen. Dan is de concurrentie gewoon veel te zwaar.

Wanneer heb je besloten om je volledig op sport te richten?

Enkele jaren geleden werkte ik nog bij het kadaster van de stad Rapperswil-Jona. Maar op een bepaald moment moest ik een beslissing nemen: wilde ik verder in de sport, meer bepaald in topsport, om mijn doel van de Paralympics en wereldkampioenschappen te bereiken, of zou ik deeltijds blijven werken? De combinatie van trainingen, wedstrijden en werk zorgde ervoor dat ik tegen mijn fysieke en gezondheidsgrenzen aanliep. Toch heb ik het aangedurfd om de stap naar de topsport te zetten, ook al was het een uitdagende periode. Er waren momenten waarop ik bijvoorbeeld een nieuwe trui nodig had, maar die niet kon betalen.

Wat drijft je om door te gaan op zo’n moment?

Vreugde en passie. Het maakt niet uit wat je doet, of het nu in de sport, op het werk of in je privéleven is: het vuur moet branden, niet smeulen. De inspanningen en de opofferingen zijn immers zo groot dat je het niet lang zult volhouden als je geen vreugde en passie voelt voor wat je doet.

Er was zeker ook moed voor nodig, net als voor een afdaling met 90 kilometer per uur…

Moed is een onmisbare eigenschap. Bij de intervaltraining, bijvoorbeeld, is het nodig om over die pijngrens te gaan en vol te houden. Ook in het leven moet je de moed hebben om nieuwe dingen te proberen, zelfs als anderen zeggen dat het een slecht idee is en het fout kan gaan. Het vergt moed om vast te houden aan je eigen pad, zelfs als iedereen je probeert te overtuigen om een andere richting te kiezen. En als het toch niet werkt, kun je altijd terugkeren naar de oude weg. Maar als je de moed niet hebt om het te proberen, zul je misschien wel je hele leven spijt hebben van de kansen die je hebt gemist.

Ik bedenk net dat de lezers er misschien nog niet hebben bij stilgestaan dat je in een rolstoel zit. Zijn er momenten waarop deze realiteit plotseling heel erg duidelijk wordt? 

Er zijn situaties waarin ik als rolstoelgebruiker meer moeite moet doen. Voor trainingen bijvoorbeeld, heb ik meer tijd nodig om me klaar te maken dan een niet-gehandicapte sporter. Bij het reizen moet ik ervoor zorgen dat de hotels rolstoeltoegankelijk zijn. En dan zijn er soms ook absurde situaties, zoals in Tokio tijdens de Paralympics. Daar was een pendelbus voorzien om ons naar het wedstrijdterrein te brengen. Er verscheen een prachtige bus in het Olympisch Dorp, maar helaas niet rolstoeltoegankelijk. De bus had vaste treden, dus we konden er niet in. Je moet dan soms vindingrijk zijn, rustig blijven, en alles met humor nemen.

Hebben dergelijke dingen er al toe geleid dat je in een wedstrijd niet het verhoopte resultaat behaalde?

Niet echt. Ik plan alles altijd heel zorgvuldig en bereid me goed voor. Zo ga ik bijvoorbeeld nooit naar een belangrijke wedstrijd met maar één zonnebril. Ik heb altijd alles dubbel bij me. Maar goed, je kunt niet alles plannen natuurlijk. Tijdens mijn eerste wereldbekerwedstrijd in 2022 in België, botste een andere atleet tijdens de laatste training heel onhandig tegen mijn fiets aan. Ik hoorde het gekraak van het carbon en wist meteen dat er iets mis was. Maar ik zette me eroverheen, ook omdat ik veel vertrouwen had in de vaardigheden van de monteur van ons nationale team. Hij deed er alles aan om mijn fiets te repareren. Een dag later stond ik op het podium, met een fiets die was gerepareerd met een houten kooklepel! Als dat niet was gebeurd, was het misschien helemaal anders gelopen en had ik het WK in 2022 niet gewonnen.  

Tonen de media interesse voor jou en je sport?  

De belangstelling voor mijn sport groeit gestaag. Vooral tussen de Paralympische Spelen van Rio 2016 en Tokio 2021 was er een enorme sprong voorwaarts wat de media-aandacht betreft. In Tokio werden mijn races live uitgezonden op de Zwitserse televisie. De interesse van de media in mijn persoon was enorm. Hoe meer de sport in de media komt, hoe meer mensen de sport zien en ook jou anders gaan bekijken. Maar we moeten realistisch blijven. Mijn aanwezigheid in de media is nog steeds niet op het niveau van die van een voetballer. Als ik onderhandel met sponsors, ben ik eerlijk over mijn media-aandacht en vertel ik hen dat als ze duizenden mensen willen bereiken, ze misschien beter elders kunnen zoeken. Onze sport is nog steeds een marginale sport, maar we houden vol om meer bekendheid te krijgen.  

Aan de passie die je hebt voor je sport zal het alvast niet liggen.  

Om vooruit te komen, moet je niet alleen veeleisend zijn tegenover jezelf en je team, maar ook op grotere schaal, bijvoorbeeld in termen van sportbeleid. Tijdens trainingen vind ik het cruciaal om voortdurend mijn grenzen te verleggen. Ik moet uit mijn comfortzone komen. Pas dan kan ik hetzelfde niveau van toewijding van anderen verlangen.