Een pad uitstippelen naar een regeneratieve toekomst

Belangrijkste conclusies

• Herontwikkeling van stedelijke gebieden bevindt zich op een keerpunt. Daar waar duurzaamheid inmiddels als een gegeven wordt beschouwd, ligt de toekomst bij regeneratief ontwerp, gericht op het doorlopend verbeteren van de stedelijke omgeving.

• Om deze verschuiving te verwezenlijken, moeten veel stemmen uit de bouwsector het met elkaar eens zijn – maar het belangrijkste is dat ook eindgebruikers tijdens de besprekingen gehoord worden.

• Voorlichting zal altijd nodig blijven, maar door de grenzen continu te verleggen en op lange termijn meerwaarde te realiseren, kan de sector met praktijkvoorbeelden komen waaruit de holistische voordelen van een regeneratieve benadering blijken.

• Het is tijd dat we de schoonheid van imperfecties op waarde weten te schatten en dat we een ander licht werpen op het begrip ‘luxe’.

Van duurzaamheid tot regeneratief ontwerpen

Eén van de meest cruciale verschuivingen in de herontwikkeling van stedelijke gebieden is verder gaan dan alleen de gedachte achter duurzaamheid naar een meer holistische benadering: regeneratief ontwerp. Daar waar duurzaamheid gericht is op het behouden van de status quo – in stand houden van hulpbronnen en schade beperken – wordt de bestaande situatie bij regeneratief ontwerpen hernieuwd, hersteld en doorlopend verbeterd. Tijdens de besprekingen viel op dat de markt deze twee begrippen vaak door elkaar haalt, met het gevaar dat duurzaamheid en de opname ervan in het alledaags taalgebruik meer als een formaliteit zal worden beschouwd in plaats van als een transformatieve aanpak.

Dit wierp een pertinente vraag op: staan we op het keerpunt voor duurzaamheid nu dit als een gegeven wordt beschouwd? Denkend aan hoe we positieve verandering teweeg kunnen brengen, is regeneratie een volgende logische stap. Met dit als leidinggevend principe zou de bebouwde leefomgeving niet alleen moeten worden vormgegeven met het idee schade te beperken, maar ook om het ecosysteem en het leven voor zijn inwoners actief te verbeteren. Daarvoor is een paradigmaverschuiving nodig, gericht op circulaire processen waarbij gebouwen en stedelijke ruimtes bijdragen aan een vernieuwingscyclus.

Langetermijnwaarde vs. kortetermijnkosten

Veranderingen gaan altijd gepaard met uitdagingen. Een terugkerend onderwerp tijdens de besprekingen was, hoe weerstand m.b.t. het in evenwicht brengen van de waarde op lange termijn met de kosten op korte termijn overwonnen kan worden. Daar waar sommige projectontwikkelaars een duurzame benadering omarmen, zijn er velen nog terughoudend met het gebruik van regeneratief ontwerp vanwege de hogere aanloopkosten die gepaard gaan met duurzaamheidsmaatregelen. Enkele aanwezigen beargumenteerden echter dat de initiële investeringen tot voordelen op de lange termijn kunnen leiden, waaronder onroerend goed dat zo meer waard wordt, lagere operationele kosten en meer behoud van huurders.

Deel van de aanpak is cliënten en belanghebbende inlichten over de financiële en sociale meerwaarde. Het is echter zo dat projectontwikkelaars veelal terughoudend zijn met het nemen van duurzaamheidsmaatregelen, behalve wanneer duidelijk blijkt dat de investering zich loont. Uit projecten waarbij duurzaamheid geïntegreerd is in de kernwaarden en de resultaten, blijkt echter dat duurzaamheidsmaatregelen tot hogere verkoopcijfers en meer tevredenheid onder huurders leiden. Naarmate ontwikkelaars, huiseigenaren en hotelondernemers beginnen in te zien dat deze investeringen hen op de lange termijn voordelen opleveren, kan de markt verschuiven en kan er meer vooruitgang worden geboekt.

Aanwezigen

Sander Versluis Project Director, UNStudio Valerie Mack, Director, Originate Rebecca Trenorden, Director, Versa Studio Michael Welgus, Director, Studio Welgus Ingrid Langtry, Head of Place, Assemble Rossco Karabelas, Director and Co-founder, Studio Whitenoise Simone Carter, Associate Director, Group GSA Loren Inglis, Regional Business Development Manager, V-ZUG Nic Naes, Managing Director, V-ZUG Aleesha Callahan, Journalist

De markt voorlichten: de noodzaak voor cultureel omdenken

Eén van de belangrijkste uitdagingen die uit de besprekingen naar voren kwam, is de noodzaak van voorlichten op alle vlakken: van projectontwikkelaars tot aan het grote publiek. Veel belanghebbenden beschouwen duurzaamheid nog steeds als iets dat kosten met zich mee brengt in plaats van dat het een investering is. Bovendien is er vaak nog verwarring over de begrippen ‘regeneratief ontwerp’, ‘adaptief hergebruik’ en ‘circulaire economie’. Door deze concepten te vereenvoudigen en ervoor te zorgen dat mensen zich erin kunnen vinden, bevorderen we dat ze veel meer zullen worden toegepast.

Daarnaast is het van cruciaal belang dat kopers voorgelicht worden over de voordelen van duurzame en regeneratieve gebouwen om vraag te scheppen naar dit soort ruimtes. Naarmate steeds meer mensen te maken hebben met de tastbare voordelen van energie-efficiënte, duurzame woningen – zoals lagere kosten voor gas, water en licht en betere luchtkwaliteit in huis – zullen ze eisen dat dergelijke eigenschappen de norm worden.

De vraag of de overheid verantwoordelijk is voor het afdwingen van een beter ontwerp, was omstreden en de meningen waren verdeeld. Daarbij was de overheersende gedachte: ‘Waarom wachten tot de overheid er iets mee doet als we nu al over de tools beschikken?’

Veel stemmen samenbrengen, zo snel mogelijk

Het is niet zo dat één sector met oplossingen komt. Het is eerder zo dat bij de beste projectontwikkelaars meerdere denkers en belanghebbenden samenkomen en hun expertise delen en samenwerken om het beste resultaat te kunnen realiseren. Het geklaag over een ingeperkt programma en strakke deadlines maakt de behoefte aan een holistisch ontwerp belangrijker dan ooit. Door een geïntegreerde methodologie door te drukken waarbij ontwerpers, architecten, consultants, ingenieurs, projectmanagers en projectontwikkelaars tijdens een project zo vroeg mogelijk samenkomen, kunnen we de bebouwde omgeving beginnen te vormen en diepte geven. Wat uit de gesprekken duidelijk naar voren kwam, is dat zowel eindgebruikers als minderheidsgroepen tijdens de gesprekken gehoord moeten worden.

Circulaire mindset en luxe in een ander perspectief plaatsen

De noodzaak voor en de wens naar adaptief hergebruik en fundamentele principes van de circulaire economie zijn momenteel belangrijker dan ooit. Veel aanwezigen waren het erover eens dat gebouwen gebouwd moeten worden met een minimale ecologische voetafdruk in het achterhoofd en dat ze snel aangepast moeten kunnen worden of geschikt moeten zijn om voor een ander doel gebruikt te worden. Alhoewel dit internationaal gezien al de norm is, bestaat de noodzaak om ook lokaal levenscyclusgericht te gaan denken en dit best practice te laten worden voor gebouwen die een upgrade of nieuwe bestemming krijgen of achteraf nieuw worden uitgerust, zonder dat dit een aanzienlijke impact op het milieu heeft. Daarbinnen komt steeds sterker de aanbeveling naar voren om het begrip ‘luxe’ in een nieuw perspectief te plaatsen. In steden door heel Australië staan gebouwen die gerepareerd moeten worden. Hoe kunnen die gebouwen op waarde geschat worden en naar een hoger niveau worden getild om te voldoen aan het volgende hoofdstuk in hun leven? Veel aanwezigen waren het erover eens dat materialen en objecten met een geschiedenis een bepaalde schoonheid hebben. Wat echter onder het begrip ‘luxe’ wordt verstaan, moet op gelijke hoogte komen met deze mentaliteit.